k.s.h. 20221013 zmiany - staranność i lojalność członków zarządu i rady nadzorczej

Nowelizacja ujednoliciła przepisy dotyczące należytej staranności członków zarządu i rady nadzorczej (a także niektórych innych osób) w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością oraz w spółce akcyjnej. Regulacje związane z powyższą kwestią już istniały, jak choćby art. 293§2 k.s.h. i art. 483§2 k.s.h. Teraz jednak został to ujednolicone, poprzez wprowadzenie: art. 209(1) k.s.h., art. 214(1) k.s.h., art. 293§3 k.s.h., art. 377(1) k.s.h., art. 387(1) k.s.h., art. 483§3 k.s.h., a przede wszystkim wskazano kiedy nie dochodzi do naruszenia obowiązku zachowania należytej staranności. 

Zgodnie z art. 209(1) k.s.h. dotyczącym spółki z ograniczoną odpowiedzialnością:

§ 1. Członek zarządu powinien przy wykonywaniu swoich obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności oraz dochować lojalności wobec spółki. 

§ 2. Członek zarządu nie może ujawniać tajemnic spółki także po wygaśnięciu mandatu.

Zgodnie z art. 214(1) k.s.h. dotyczącym spółki z ograniczoną odpowiedzialnością:

§ 1. Członek rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej powinien przy wykonywaniu swoich obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności oraz dochować lojalności wobec spółki. 

§ 2. Członek rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej nie może ujawniać tajemnic spółki także po wygaśnięciu mandatu.

Zgodnie z art. 293§3 k.s.h. dotyczącym spółki z ograniczoną odpowiedzialnością:

Członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator nie narusza obowiązku dołożenia staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności, jeżeli postępując w sposób lojalny wobec spółki, działa w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, w tym na podstawie informacji, analiz i opinii, które powinny być w danych okolicznościach uwzględnione przy dokonywaniu starannej oceny.

Zgodnie z art. 377(1) k.s.h. dotyczącym spółki akcyjnej:

§1. Członek zarządu powinien przy wykonywaniu swoich obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności oraz dochować lojalności wobec spółki.
§ 2. Członek zarządu nie może ujawniać tajemnic spółki, także po wygaśnięciu mandatu. 

Zgodnie z art. 387(1) k.s.h. dotyczącym spółki akcyjnej:

§1. Członek rady nadzorczej powinien przy wykonywaniu swoich obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności oraz dochować lojalności wobec spółki.
§ 2. Członek rady nadzorczej nie może ujawniać tajemnic spółki, także po wygaśnięciu mandatu.

Zgodnie z art. 483§3 k.s.h. dotyczącym spółki akcyjnej:

Członek zarządu, rady nadzorczej oraz likwidator nie narusza obowiązku dołożenia staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności, jeżeli postępując w sposób lojalny wobec spółki, działa w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, w tym na podstawie informacji, analiz i opinii, które powinny być w danych okolicznościach uwzględnione przy dokonywaniu starannej oceny.

W przypadku obu spółek (akcyjna i z ograniczoną odpowiedzialnością) mamy tym razem identyczną treść przepisów, z których wynika, iż:

• staranność członków zarządu i rady nadzorczej ma podwyższony, zawodowy charakter - to jednak wynikało już z przepisów dotychczasowych,
• na członków zarządu oraz rady nadzorczej nałożony zostało obowiązek lojalności wobec spółki, a jednym z przejawów tej lojalności jest obowiązek zachowania tajemnicy spółki także po wygaśnięciu mandatu, czyli bezterminowo,  
• nie narusza się obowiązku dołożenia staranności wynikającej z zawodowego charakteru działalności, jeżeli postępując w sposób lojalny wobec spółki, działa się w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, w tym na podstawie informacji, analiz i opinii, które powinny być w danych okolicznościach uwzględnione przy dokonywaniu starannej oceny.

Warto przy zwrócić uwagę, zwłaszcza na ostatni z powyższych punktów. Jest to bowiem norma obronna, która będzie wykorzystywana do obrony przed roszczeniami cywilnoprawnymi wobec członków organów spółek skierowanymi przez te spółki. Brak naruszenia obowiązku zachowania należytej staranności może bowiem świadczyć o braku bezprawności, a brak bezprawności może z kolei prowadzić do braku odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę. 

Rzecz jasna fakt, czy dane działanie było działanie w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, będzie ocenny i będzie zależał od konkretnych faktów związanych z danym przypadkiem. Tutaj jednak norma przewiduje ważną wskazówkę, zgodnie z, którą pozyskanie dodatkowych informacji, analiz i opinii od uprawnionych podmiotów, a następnie działanie zgodnie z nimi lub zgodnie wytycznymi w nich zawartymi dotyczącymi minimalizowania ryzyk może być ważnym argumentem za uznaniem, iż takie działanie było działaniem w ramach uzasadnionego ryzyka gospodarczego.

Nowelizacja znacznie zwiększa zatem rangę i istotność profesjonalnych analiz i opinii, w tym opinii prawnych, które mogą prowadzić nawet do zwolnienia członków organów spółek kapitałowych od odpowiedzialności. 

Oczywiście z powyższym zagadnieniem związana jest wprowadzona przez nowelizację możliwość korzystania przez radę nadzorczą z doradców, co będzie przedmiotem innego wpisu.